Trójca Przenajświętsza

Dlaczego w Starym Testamencie prawda o Trójcy Świętej nie była jeszcze objawiona? Bo takie są obyczaje Pana Boga — odpowiada na to pytanie wielki teolog z IV wieku, św. Grzegorz z Nazjanzu — że On najpierw nas obdarza i dopiero wtedy zaczynamy Jego dary rozumieć.

Zgodnie z tą logiką, najpierw nas Ojciec Przedwieczny obdarzył swoim Synem, a następnie — pięćdziesiąt dni po Jego zmartwychwstaniu — Duchem Świętym. Dopiero wtedy, już obdarowani, zaczęliśmy jako Kościół pojmować, co to wszystko znaczy: że Ten, który przyszedł do nas od Ojca, jest Bogiem prawdziwym i stanowi On jedno z Ojcem; że równy Im w bóstwie Duch Święty, którego świątynią są wszyscy żyjący w łasce Bożej, jest osobową Miłością Ojca i Syna.

Przypomnę tylko dla porządku, że dla każdego z nas poszczególnie to niepojęte obdarowanie zaczyna się przez chrzest, a jego kresem jest życie wieczne. Przez chrzest bowiem zostało zapoczątkowane nasze włączanie w Boże synostwo Jezusa Chrystusa, życie zaś wieczne będzie polegało na tym, że będziemy bez reszty zanurzeni w Jego niepojęcie intymnej wspólnocie z Ojcem i Duchem Świętym.

Wróćmy jednak do Starego Testamentu. Wprawdzie prawda o trójjedyności Boga nie jest tam jeszcze objawiona, to jednak w różnorodny sposób z ksiąg Starego Testamentu prześwituje. Zwrócił na to uwagę sam Pan Jezus. Przytoczył kiedyś mesjański Psalm 110: „Rzekł Pan do Pana mego: Siądź po mojej prawicy” i zaczął podpowiadać swoim słuchaczom, że przecież słowa te mówią o Bożym synostwie Mesjasza (por. Mt 22,41—46).

Ojcowie Kościoła pokazywali dziesiątki i setki takich miejsc w Starym Testamencie, które prześwitują prawdą o Trójcy Świętej. Dlaczego na przykład — żeby zacząć od pierwszej strony Starego Testamentu — Bóg Stwórca mówi o sobie w liczbie mnogiej: „Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam” (Rdz 1,26)? Czyż chrześcijaninowi nie wolno się domyślać, że natchniony przez Ducha Świętego tekst przygotowywał nas w ten sposób do przyjęcia prawdy, że jeden jedyny Bóg jest wspólnotą Osób?

Zresztą przypatrzmy się prostemu zdaniu, które wielokrotnie powtarza się w opisie stworzenia świata: „Bóg rzekł”. Ojcom Kościoła zdanie to spontanicznie kojarzyło się z początkiem Ewangelii Jana. Przepaść dzieli — wyjaśniali — słowa ludzkie, które są tylko przemijającymi wyrazami, i to Słowo, które jest równym Przedwiecznemu Ojcu Bogiem prawdziwym. Przez to właśnie Słowo, które było u Boga i samo jest Bogiem, wszystko zostało stworzone. Co więcej, to Słowo dla naszego zbawienia stało się człowiekiem i zamieszkało między nami.

Jeden z takich trynitarnych prześwitów stał się nawet duchowym źródłem słynnej ikony Rublowa Trójca Święta. Chodzi o osiemnasty rozdział Księgi Rodzaju, gdzie opisano gościnę, jakiej Abraham udzielił samemu Bogu. „Trzech Ich Abraham widział, jednego uwielbiał” — streszcza tę scenę jeden z wersetów dawnej liturgii na niedzielę Trójcy Świętej.